وبلاگ

مراتع اكوسیستم­­های طبیعی هستند كه دارای پوششی از گیاهان مرتعی بومی و مناسب چرای دام می­باشند. این اراضی بالغ بر 43 درصد خشكی­های زمین و حدود 54 درصد از سطح كشور را در بر گرفته­اند (مصداقی، 1377). در زمان­های گذشته مراتع ایران با مشكلات كمتری روبرو بود، چراکه از یک طرف تعداد دام­ها كمتر و سطح مراتع به نسبت بیشتر بود و از سوی دیگر با مالكیت فردی و گروهی حاكم بر آنها، سعی در حفظ مراتع شده بود، لذا طی هزاران سال گذشته تخریب در مراتع، محدود به قطع درختان، درختچه­ها و بوته­ها بوده است (مقدم، 1384).

براساس نقشه­های تهیه شده از تصاویر ماهواره­ای در سال 1385 که توسط دفتر مهندسی سازمان جنگل­ها، مراتع و آبخیزداری کشور تهیه شد، مساحت مراتع کشور حدود 85 میلیون هکتار برآورد گردید. که این مقدار قسمت اعظم مساحت کشور را تشکیل مى دهد و نحوه صحیح بهره بردارى، نگهدارى و احیاى این بخش کاملا ضرورى است زیرا در راستاى توسعه پایدار کشور بایستى به پتانسیل­هاى موجود در این عرصه توجه کافى به عمل آید. به عبارت دیگر مدیریت اصولى مراتع کشور به لحاظ اینکه قسمت اعظم مساحت کشور را تشکیل مى دهند مساله اى کاملاً ضرورى است (لطف اناری، 1388). مطالعات مدیریت مرتع در اواخر قرن نوزدهم در آمریکا انجام شد (اسمیت[1]، 1990). اولین مطالعه تحقیقاتی نیز در سال 1890 در تگزاس انجام شدکه نتایج آن درسال 1902 منتشر شد (بنت لی[2] ، 1902). از سال1950  اصول مرتعداری از کشور آمریکا به سایر کشورها انتقال یافت (هولچک[3]و همکاران، 1989). تحقیقات مربوط به مرتع در ایران نیز از سال 1340 و با همکاری دفتر عمران سازمان ملل شروع شد (قره داغی، 1377).در ایران، مراتع بیشترین گستردگی را در میان اكوسیستمهای طبیعی دیگر دارند (مقدم، 1384). واقعیت این است كه بیشتر مناطق مرتعی كشور به علت مدیریت و بهره ­برداری نادرست در گذشته و حال با تغییر در وضعیت و گرایش پوشش گیاهی و تخریب خاك مواجه بوده كه كاهش تولید علوفه و تولیدات دامی را در پی دارد (آذرنیوند و زارع چاهوکی، 1387). جلوگیری از تخریب بیشتر این اكوسیستم­های با ارزش و تلاش جهت احیاء مراتع تخریب یافته بخش مهمی از فعالیت­های مدیران مرتع می­باشد. این كار با انجام عملیات احیاء پوشش گیاهی به صورت تلفیقی از روش­های بیولوژیكی و مكانیكی انجام می­ شود (جنگجو، 1388). اولین قدم در راه اصلاح و مدیریت مناسب بر مراتع را می­توان اصلاح و بهره ­برداری صحیح از مراتع در قالب طرح­های منابع طبیعی و مرتعداری دانست (دهقان، 1373). قسمت ­های وسیعی از مراتع ایران نیازمند مناسبترین و سریعترین روش تهیه و تلفیق اطلاعات جهت برنامه­ ریزی و طراحی برنامه­ های فعلی و آتی می­باشد و ارزیابی قابلیت و مدیریت مراتع کشور نیاز به روشی توانا، پویا و کم هزینه دارد (غروی، 1365)

در پروژه­ های اصلاح و احیاء هدف بهبود تركیب و مقدار پوشش گیاهی مرغوب در منطقه جهت حفظ آب، خاك و كاهش فرسایش خاك و در نهایت افزایش تولید علوفه و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی بهره­برداران است (دهقان، 1389). احیا در مفهوم خاص به مجموعه فعالیت­هایی گفته میشود كه اكوسیستم را به شرایط پیشین یا

خرید اینترنتی فایل کامل :

 شرایط قبل از تخریب برمی­گرداند. در این رابطه احیای بیولوژیكی یكی از روش­های احیایی است كه در حال حاضر در مراتع و حوزه های آبخیز به منظور حفاظت آب و خاك انجام میشود و روش­های متداول آن شامل كپه­كاری، بذرپاشی، بذركاری یا نهالكاری به همراه انجام قرق و مدیریت چرا می­باشد (مقدم، 1384).

مدلهای زیادی برای برآورد فرسایش خاك و توسعه طرحهای مد یریتی فرسایش خاك ارائه شده اند که از مهمترین آنها می توان به USLE[10]، WEEPو … اشاره کرد. معادله جهانی فرسایش خاك USLE از گذشته های دور به طور گسترده ای برای تخمین میزان فرسایش و هدررفت خاك استفاده شده است (کینل[11]، 2010). بعدها نسخه جدید USLE با نام RUSLE[12] توسعه یافت که می­توانست برآورد دقیق­تری از عامل­های R، K، C و P و فرسایش خاك انجام دهد (وان ریمورتل[13]و همکاران، 2004). نظر به اینکه سیستم­های اطلاعات جغرافیایی GIS[14] و سنجش از دور توانایی تجزیه و تحلیل داده ­های مکانی را دارند، بنابراین، مدل­های USLE و RUSLE برای برآورد میزان فرسایش با سن میزان فرسایش مکانی خاك و مدل­سازی رسوبگذاری به وسیله بسیاری از دانشمندان و پژوهشگران در سراسر جهان به علت سادگی در آماده سازی داده ­های ورودی آن و کاربرد آسان آن در نرم افزار ArcGIS استفاده شده است (شیک پارکت[15]، 2009).

در قرن حاضر گسترش و تنوع دخالت­ها در اکوسیستم­های طبیعی و تاثیر آن بر روی عوامل مختلف زیستی بر حسب نیازهای بسیار زیاد و پیچیده به حدی رسیده است که با هیچ یک از ادوار گذشته تاریخ تمدن بشری قابل قیاس نیوده است و تمام این دخالت­ها غالبا منجر به فرسایش خاک می­گردد. لذا عملیات حفاظت خاک دیگر به سادگی نمیه اول قرن بیستم اثر بخش نبوده و جز در مجموعه ­ای عملیات بزرگتر و پیچیده­تر که تمام اکوسیستم­ها را در برگیرد قابل اجرا و موثر نخواهد بود (عزیزی و همکاران، 1390)